Wat is koffie?

Koffie. We drinken het iedere dag, maar slechts weinig mensen staan stil bij wat het is en waar het vandaan komt. Daarom nu wat meer achtergrond over de herkomst van koffie, de verschillende soorten koffieplanten en -bonen, en hoe het verwerkt wordt. Pak dus maar een kopje koffie erbij en leun achterover.

Historie van koffie

We beginnen in Afrika, circa 500 jaar geleden, in het koninkrijk Kaffa dat bestond van 1390 tot 1897. Vandaag de dag behoort dit tot Ethiopië. Hier kwam de mens voor het eerst in aanraking met wat toen nog ‘buna’, ‘bunn’ of ‘bunchum’ genoemd werd, oftewel boon.

Over het eerste kopje koffie gaan ook meerdere verhalen de ronde. De populairste vertelt over de herder Kaldi, die zijn geiten bepaalde bessen liet eten. Na het eten werden de beesten erg opgewonden. Nieuwsgierig geworden verzamelde hij wat van die bessen, kookte ze, en kreeg daarmee een sterk ruikend, bitter aftreksel. Na het drinken merkte hij dat hij een voldaan, energiek gevoel kreeg. Hij deelde zijn bessen en verhaal met andere stammen, en voila.

Hoe het ook zij, het waren de Arabieren die de koffie voor het eerst als handelsgoed herkenden en de koffieplanten op grotere schaal begonnen te telen. Al snel werd het vanuit de Arabische havens, waaronder de stad Mokka, door de regio verspreid. Uiteindelijk kwam het zo ook in Europa terecht, waar het vanaf de 16e eeuw echt populair werd: met name in Italië, waar in deze periode overal koffiehuizen opdoken.

Nederlanders zouden geen Nederlanders zijn als ze hier niet de winst in zagen. Al snel werd vanuit de VOC gehandeld in het goedje. Stekjes van de planten werden meegenomen en op verschillende plekken gepoot om te zien of ze levensvatbaar waren. Oost-Indië bleek een goede voedingsbodem, waardoor er vanuit gebieden als Celebes, Sumatra en Java, maar ook vanuit Sri Lanka en Suriname, commercieel geëxporteerd werd. De rest van de wereld herkende al snel de potentie en probeerden in hun eigen gebieden het felbegeerde plantje te telen.

Soorten planten en bonen

Dit betekent niet dat alle soorten koffieplanten hetzelfde zijn of diezelfde oorsprong hebben. Er zijn juist meerdere koffieplanten die elk hun eigen koffiebonen geven. Denk aan de Arabica of Robusta bonen. Al zijn er ook obscuurdere soorten, zoals de Liberica bonen.